به نقل از «تابناک»

ارکان عدالت حضرت علی (ع) در دوران زمامداری مسلمین

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۱۳۵۶۳

آنگاه که سیاهی شب، آسمان خاموش کوفه را فرا گرفته بود، علی آمد و آخرین اذان سرخ را تا اوج عروج پرواز داد و در محراب محبوب به نماز ايستاد. لحظه‏ ای بعد، سر بر آستان دوست گذاشت تا خویش را تا ابد، رستگار سازد و زمانه را داغدار خويش نمايد. ويژه نامه خورشيد عدالت مرهمی است بر سينه های داغدار عاشقان علی.

به گزارش «تابناک»؛ على عليه السلام در تقواى دينى و عبادت حق يگانه بود، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در پاسخ كسانى‏ كه نزدش از تندى على عليه السلام گله مى‌‏كردند می‌فرمود: «على را سرزنش نكنيد، زيرا او شيفته خداست».

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ابودردا صحابى، پیکر آن حضرت را در يكى از نخلستان‏ هاى مدينه ديد كه مانند چوب خشك افتاده است براى اطلاع به خانه آن حضرت آمد و به همسر گرامى وى كه دختر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله بود، درگذشت همسرش را تسليت گفت، دختر پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود: پسر عم من نمرده است بلكه در عبادت از خوف خدا غش نموده است و اين‏ حال براى وى بسيار اتفاق می افتاد.

على عليه السلام در مهربانى به زير دستان و دل سوزى به بينوايان و بيچارگان و كرم و سخا به فقرا و مستمندان قصص و حكايات بسيار دارد. آن حضرت هر چه را به دستش می رسيد در راه خدا به مستمندان و بيچارگان می داد و خود با سخت‏ترين و ساده‏ترين وضعى زندگى می كرد. آن حضرت كشاورزى را دوست می داشت و غالباً به استخراج قنوات و درخت كارى و آباد كردن زمين‏هاى باير می ‏پرداخت ولى از اين راه هر ملكى را كه آباد می کرد و يا هر قناتى را كه بيرون می ‏آورد وقف فقرا می ‏فرمود و اوقاف آن حضرت كه به صدقات على معروف بود در اواخر عهد وى عوايد ساليانه قابل توجهى (بيست و چهار هزار دينار طلا) داشت‏. (برگرفته از شیعه در اسلام، علامه طباطبائی(ره))

اکنون به بررسی ابعاد چهارگانه عدالت در شخصیت یگانه تاریخ و اسوه عدل و عدالت، یعنی علی بن ابیطالب علیه السلام می پردازیم. او که در مکتب قرآن رشد یافته، با آیاتی همچون «لقد ارسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط؛ ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب [آسمانی] و میزان [شناسایی حق از باطل] نازل کردیم؛ تا مردم، قیام به عدالت کنند» و همچنین «و نضع الموازین القسط لیوم القیامه؛ ما ترازوی عدل را در روز قیامت، برپا می کنیم»، اُنس داشته و در مکتب عدالت محور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، شاگرد ممتاز بوده است. آن حضرت مجسمه ای از عدالت و تجسمی از عدل بود و همواره دوست و دشمن در برابر عظمت او سرخم می کنند و در برابرش، ردای خاکساری و تواضع می گسترانند.

شخصی از آن حضرت پرسید: عدالت برتر است یا بخشش؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «عدالت، کارها را در جای خود قرار می دهد و بخشش، آنها را از مسیرشان خارج می کند و عدالت، تدبیر کننده ای است که به سود همگان است، و بخشش، به سود افراد خاصی است. بنابراین، عدل، شریف تر و برتر است».

عدالت اجتماعی امیرالمؤمنین علیه السلام

امام علی علیه السلام در دومین روز حکومت خود و در اولین سخنرانی خویش، بعد از بیعت مردم، از تساوی حقوق سخن گفت و مهاجرین و انصار را با مسلمانان متأخر و حتی تازه مسلمانان در حقوق و حدود، برابر دانسته، فرمود:

«مال، از آن خداوند است و بین شما به تساوی تقسیم می شود. هیچ کس در این تقسیم، بر دیگری برتری ندارد و برای متقین در روز قیامت، بهترین اجر و ثواب خواهد بود. خداوند، دنیا را اجر و ثواب متقین قرار نداد».

این اقدام امام از همان روز اول، مقدمه ناسازگاری های کسانی را فراهم آورد که به برتری ها و مزایای شخصی خویش، خو گرفته بودند. این افراد، بارها نزد امام می آمدند و با جسارت، ابراز می داشتند که ما از بزرگان قوم خویش هستیم و امام در پاسخ اینان می فرمود: «ذلیل، نزد من، عزیز است؛ تا حق او را از ظالم بگیرم و قوی، نزد من، ضعیف است؛ تا حق مظلوم را از او بازپس گیرم».

بدین ترتیب، امام هیچ گاه حاضر نشد بی جهت به افراد امتیاز دهد و در برابر خواسته های ناعادلانه ایشان، سر خم نکرد. آن حضرت اساساً حکومت را برای تحقق عدالت در همه ابعادش پذیرفت و آن را جز در این مسیر، نمی خواست و هدف آن حضرت از پذیرش حکومت، برپایی عدالت بود.

آن حضرت در این باره فرمود: «اگر خداوند از عالمان پیمانی سخت نگرفته بود که در برابر شکمبارگی ستم گر و گرسنگی ستم دیده، آرام و قرار نگیرند، بی تأمل، رشته حکومت را رها می کردم و پایانش را چون آغازش، می انگاشتم و چون گذشته، خود را کنار می کشیدم».

عدالت اقتصادی امیرالمؤمنین علیه السلام

امام علی علیه السلام در بُعد اقتصادی می فرماید: «به خدا سوگند! اگر [آن چه را که عثمان بخشیده است] نزد کسی بیابم، آن را به بیت المال مسلمانان بازمی گردانم؛ هر چند آن را کابین زنان کرده باشند یا بهای کنیزکان، زیرا در عدالت، گشایش است و کسی که عدالت را برنتابد، ستم را سخت تر یابد».

این اقدامِ حضرت، یعنی تقسیم بیت المال به طور مساوی بین افراد، باعث شد حتی افرادی چون طلحه و زبیر نیز به او اعتراض کنند؛ زیرا وقتی امام از آن دو علت ناسازگاری شان را پرسید، گفتند: «تو حق ما را در تقسیم بیت المال، با غیر ما مساوی قرار دادی»! امام در پاسخ فرمود: «این، شیوه تقسیم رسول خدا صلی الله علیه وآله بود و حکم قرآن نیز همین گونه است و رسول خدا صلی الله علیه وآله کسانی را که در راه خدا با جان و مال جنگیده بودند، در تقسیم بیت المال، با دیگران مساوی قرار می داد».

تقسیم بیت المال به طور مساوی، در بین مردم عرب، غیر منتظره بود و حتی ام هانی، خواهر امیرالمؤمنین علیه السلام وقتی متوجه شد که سهم او از بیت المال با سهم کنیز عجمی اش یکسان است، با عصبانیت نزد امام رفت و به او اعتراض کرد و امام نیز در پاسخ او فرمود: در قرآن، برتری عرب را بر عجم ندیده است.

عدالت سیاسی امیرالمؤمنین علیه السلام

امیرالمؤمنین علیه السلام در عهدنامه مالک اشتر در مورد وظایف حاکم این گونه می فرماید: «مهربانی به رعیت و دوست داشتن آنان و لطف در حق ایشان را شعار دل و جان خود ساز و چون درنده ای مباش که خوردنشان را غنیمت شمری؛ زیرا که آنان دو دسته اند؛ یا برادران دینی تو هستند و یا این که در آفرینش، با تو همسانند؛ لغزش هایی از دست ایشان بیرون می رود و نادرستی هایی از آنان سر می زند و دانسته و نادانسته، کارهایی از دستشان پدید می آید [که خوشایند تو نیست]؛ پس تو به خطای آنها، نگاه نکن و از گناه شان درگذر؛ همان گونه که دوست داری خداوند نیز تو را مشمول عفو و بخشش خود قرار دهد».

آن حضرت اصرار داشت به دیگران بفهماند که حکومت و زعامت، هدف نیست، بلکه تنها وسیله ای برای تحقق عدالت است. در این مورد سید رضی در نهج البلاغه به نقل از عبدالله بن عباس می نویسد: در «ذی قار» [پیش از جنگ جمل] نزد امیرمؤمنان علیه السلام رفتم. آن حضرت مشغول پینه زدن کفش خود بود. چون مرا دید، گفت: «بهای این کفش، چقدر است»؟ گفتم: «بهایی ندارد». فرمود: «به خدا سوگند! این کفش بی ارزش، نزد من، محبوب تر از حکومت بر شماست؛ مگر آن که حقی را برپا سازم یا باطلی را براندازم».

عدالت قضایی امیرالمؤمنین علیه السلام

نقل است که در زمان حکومت خلیفه دوم فردی نزد خلیفه از امام علی علیه السلام شکایت کرد. او امام را حاضر کرد و به او گفت: یا اباالحسن! دوشادوش مدعی بنشین. در این هنگام، آثار ناراحتی در چهره امام آشکار شد. عمر گفت: یا علی! از این که دوشادوش مدعی بنشینی، اکراه داری؟ امام علی علیه السلام فرمود: نه، ولی ناراحتی ام از این است که بین من و مدعی، مساوات را رعایت نکردی؛ زیرا مرا با گفتن کنیه ام، تکریم کردی؛ ولی او را این گونه گرامی نداشتی!

 

امیرالمؤمنین علیه السلام و موانع عدالت

آن حضرت در برپایی عدالت، مشکلات فراوانی داشت؛ تا آن جا که خودش زبان به گلایه گشود و در مورد مخالفان که در قالب ناکثین، قاسطین و مارقین در برابر حکومتش به مشکل آفرینی می پرداختند، فرمود: «چون حکومت را به دست گرفتم، عده ای پیمان شکستند؛ عده ای از دین و اطاعت بیرون رفتند و عده ای نیز راه ستم و تجاوز پیش گرفتند».

از طرف دیگر، ساده لوحی دوستان و حیله گری معاویه و عمروعاص نیز بر این مشکلات می افزود و این عوامل موجب شدند که آن حضرت نتواند عدالت دلخواهش را پیاده کند. آن حضرت از یکدل نبودن یاران، این گونه شکوه کرد: «به خدا قسم! این مسئله، دل را می میراند و اندوه و غصه می آورد که این گروه بر باطل خویش، متحدند و شما بر حق خویش، پراکنده اید».

امام خمینی در مورد مظلومیت امیرالمؤمنین علیه السلام چنین فرمود: «امیرالمؤمنین سلام الله علیه در صدر اسلام، مظلوم تر از هر حاکمی در هر وقت بود؛ آن قدر اذیتش می کردند. همان مقدس ها ایستادند مقابل؛ گفتند: باید قرآن را بالای نیزه کرد؛ اگر چنان چه قبول نکنی، چه خواهیم کرد؛ مجبورش کردند به این که قبول کند. بعد هم تکفیرش کردند؛ گفتند: توبه کن؛ تو کافر شده ای».

منبع: تابناک

کلیدواژه: غزه اعمال شب قدر داود منظور دعای روز بیست و یکم رمضان امام علی عدالت عدالت سیاسی عدالت اجتماعی عدالت اقتصادی عدالت قضایی غزه اعمال شب قدر داود منظور دعای روز بیست و یکم رمضان امیرالمؤمنین علیه السلام امام علی علیه السلام تقسیم بیت المال الله علیه آن حضرت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۱۳۵۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرحله استانی دومین جشنواره سرود فجر بسیج در بوشهر برگزار شد

به گزارش خبرنگار مهر، مهدی عالی زاده جمعه شب در جمع خبرنگاران اظهار داشت: مرحله استانی دومین جشنواره سرود فجر بسیج با حضور ۱۰ گروه دختر و ۱۰ گروه پسر و حضور پرشور خانواده‌ها و مسئولان استانی در ۲ نوبت صبح و بعد از ظهر در روز جمعه هفتم اردیبهشت ماه در حسینیه عاشقان ثارالله بوشهر برگزار شد.

معاون فرهنگی هنری سپاه امام صادق علیه‌السلام استان بوشهر افزود: این جشنواره که توسط خانه سرود و موسیقی مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری بسیج استان بوشهر برگزار شد، در ۲ بخش سرودهای ملی و محلی گروه‌های سرود دختر و پسر استان آثار تولیدی یا بازخوانی خود را به صورت زنده در حضور داوران این جشنواره به اجرا گذاشتند.

وی افزود: «امید مهرنیا»، مسئول خانه سرود و موسیقی مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری سازمان بسیج مستضعفین، مهمان و داور ویژه این جشنواره بود که آقایان «اکبر ابراهیمی» مسئول موسیقی صدا و سیمای مرکز بوشهر و «فرهی» وی را در امر داوری همراهی کردند.

معاون فرهنگی هنری سپاه امام صادق علیه‌السلام استان بوشهر بیان کرد: یکی از برنامه‌های جانبی این جشنواره را، برگزاری دوره توانمندسازی مربیان و سرپرستان گروه‌های سرود استان بود که توسط مسئول خانه سرود و موسیقی بسیج در سالن ۲۲ بهمن سپاه امام صادق علیه‌السلام استان بوشهر برگزار شد.

معاون فرهنگی هنری سپاه امام صادق علیه‌السلام استان بوشهر گفت: در مراسم ویژه ای که در آینده برگزار خواهد شد برگزیدگان سرود دختر و پسر در بخش‌های ملی و محلی، تک خوان برتر پسر و همخوان برتر دختران، رهبر برتر با حضور مسئولان استانی معرفی و تجلیل خواهند شد.

وی گفت: همچنین گروه‌های برتر نیز به مرحله کشوری اعزام خواهند شد

.

کد خبر 6089387